Masaj Salonları Yönetmelik Çelişkileri

MASAJ VE GÜZELLİK SALONLARI HAKKINDA YAYINLANAN  YÖNETMELİĞİN BAZI MADDELERİNE İLİŞKİN ÇELİŞKİLER

25 Temmuz 2010’ tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 27652 sayı ve 2010/671 karar sayılı

İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞMA RUHSATLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK’te Güzellik ve Masaj salonları için ortak hükümlere ilave olarak getirilen bazı şartlarda mantıklı olmayan ifadeler ve bazı çelişkiler tespit edilmiştir. Yönetmelik, Türkiye için çok hassas olan bir konuda, eksik, yanlış ya da çelişkili de olsa önemli bir gelişme olarak görülmektedir. Önemli bir düzenleme olmasının yanında, kalite standartlarına aykırılık, belgelendirme ve eğitimin kapsamı ve eğitim kurumlarının yetersizliği gibi sayısız çelişkiler içermektedir.

Yönetmelik, ilgili sivil toplum kuruluşları, bilirkişiler, uzmanların görüş ve bilgisine danışılmadan dar bir bakış açısıyla hazırlandığı için bu çelişki ve hataların olduğu düşünülmektedir. Türkiye’de danışılacak uzman ya da ilgili kurumlar hiç mi yoktu ya da ulaşmak çok mu zordu? Bu kadar fazla yanlış ve çelişkinin olduğu bir yönetmeliğin uygulanması, sektöre ve mesleğe fayda getirmekten çok zarar getirecek gibi görünüyor. Bu yönetmelik, çıkarılış gerekçeleri açısından faydalı olabilir belki, ama dünyadaki gelişmelerle kıyaslanırsa, ileriye dönük değil de, daha çok geriye dönük sonuçlar doğuracağı sinyallerini vermektedir. Genel anlamda var olan problemleri çözmeyeceği gibi, özellikle sağlık turizmi açısından iyileşmeye yönelik giden olumlu gelişmeleri de engellediği görülmektedir. Bu yönetmeliğin masaj salonu tanımlamasının çok ilerisinde olan büyük komplekslere uygulanması ya da gelişmiş ve kapsamlı merkezlerin masaj salonu kalıbına uydurulmaya çalışılması yanlış bir uygulama olacaktır ve sektöre zarar verecektir. Sektörün olumlu yönde gelişmesi adına, yönetmeliğin uzmanlarla birlikte yeniden gözden geçirmesi ve düzeltilmesi beklenmektedir.
Masaj salonu, şehir içinde ya da sokak arasında, hizmet veren küçük bir salonu tanımlamaktadır. Dünya genelinde, masaj salonu tanımına ve yerlerine pekiyi bakılmamaktadır. Masaj salonları, daha çok, basit işlerin yapıldığı yerler olarak bilinirler. Bundan dolayı, bünyesinde masaj, cilt bakımı, fitness, havuz, sauna, hamam gibi birimleri bulunduran merkezlere yakışır dünya tanımlamaları tercih edilir. Dünya’daki çalışmalar, günümüzün gelişmelerini tanımlayan, özellikle, hizmet kalitesi, mesleğe ve çalışana saygınlık açısından, saygınlık gören kavram ve merkez tanımlamaları yapılarak daha iyi gelişmeler için adımlar
atılmaktadır. Örneğin; SPA, Wellness Merkezi, Sağlıklı Yaşam Kompleksi ve Doğal Yaşam Merkezi ya da Kompleksi. Dünya’daki bu gelişmelere karşın Türkiye’de tam tersi bir adım atılmıştır. Sektörü geriye değil, ileriye götürecek düzenleme ve yaptırımların olması için yetkililerin daha global ve geniş kapsamlı düşünmesi beklenmektedir.
Eğer tüm bu konular göz önüne alınarak ülke ve meslek adına iyi bir çalışma yapılması planlanıyorsa, bu yapıya sahip tesislerin farklı bir yapı ve isim altında değerlendirilmesi gerekmektedir. Sadece “Masaj Salonu” ya da “Güzellik Salonu” bakış açısı yeterli değildir ve hiçbir zaman da çözüm olamayacaktır.
Masaj Salonu için şart koşulan en az 520 saatlik masaj belgesi özel kurslar ve HEM tarafından verilmektedir. Yönetmelik tanımları ve ifadelerine uygun gelen bir eğitim programı olmadığı gibi, mevcut olan programın uydurulması ve uygulanması ise sakıncalar doğuracaktır. Güzellik ve Saç Bakım Hizmetleri adı altında geçen Masör-Masöz modülünün içeriği ve kapsamı hem meslek liselerinde okuyan Güzellik ve Saç Bakım Hizmetleri öğrenciler için hem de masaj kursu alacak kişiler için doğru bir program değildir, kesinlikle yanlış sonuçlar getirecektir.
Yönetmeliğin hazırlaması aşamasında ilgili kurum/ kuruluş ve uzman kişilerin geniş bakış açısıyla daha iyi bir çalışma ortaya çıkabilir. Bu yönetmeliğin daha sağlıklı ve işlevsel olabilmesi için ilgili bileşenlerle birlikte olmasını umuyoruz.
amacımız; Türkiye’de sektör, meslek ve çalışanlar için daha iyi, daha kaliteli, daha sağlıklı, daha doğru, daha işlevsel bir düzenlemenin olmasına katkıda bulunmaktır. Konuya olan duyarlılığınızın artması için aşağıdaki görüşleri dikkate alacağınızı düşünüyoruz.

YÖNETMELİĞİN BAZI MADDELERİNDE TESPİT EDİLEN ÇELİŞKİLER

J- GÜZELLİK SALONLARI
12- Güzellik uzmanının yapabileceği işlemler şunlardır:
d. Birimde gerçekleştirilen işlemlerin gerektirdiği masaj uygulamaları.
Çelişki: 12. maddenin (d) ve (ı) bentlerinde aynı cümleler iki kez tekrar edilmiş
Güzellik salonlarında İşlemlerin gerektirdiği masaj ifadesinde, cilt bakımı ve vücut bakımı amaçlı kullanılan kozmetik veya doğal ürünlerle yapılan masaj mı anlaşılmaktadır? Öyleyse, işlemlerin gerektirdiği masaj uygulamaları dışında olan masaj ekollerinin uygulanması buna ters düşmez mi?.
Ayrıca, “Güzellik ve Saç Bakım Hizmetleri” adı altında okutulmak üzere hazırlanan “Masör-Masöz”modüler eğitim programı içerisinde herhangi bir ara maddenin veya ürünün kullanılmadığı ve kuru bedende yapılan masajların (Thai Masajı, Shiatsu vb.) okutulması ve uygulanması da buna aykırı düşmez mi? Eğer bir güzellik uzmanı bunların hepsini yapabilme yetkisine sahipse, masaj elemanı da aynı haklara sahip demektir.
h. SPA bakımları (Bu madde güzellik uzmanlarına tüm spa bakımlarını yapabilme fırsatı tanıyor)
Çelişki: SPA (Sanitas Per Aqua), “sudan gelen sağlık” veya “su temelli uygulamalar” tanımını vermektedir. Türkiye’de resmi olarak SPA kavramı henüz tanınmış ve tanımlanmış değildir. SPA kavramı, günümüzde daha çok bir sağlık merkezine verilen isim konumuna gelmiştir ve sınırsız uygulamayı içermektedir. Resmiyette olmayan bir kavramın sadece bir madde içinde geçirilmiş veya ifade edilmiş olması bir çelişki değil midir?
Aynı zamanda tıbbi uygulamalar kapsamında olan SPA bakımları, termal/kaplıca, thalasso ve hidroterapi uygulamalarının tümünü de içine alır. Yani, yönetmelikte geçen yetki ve sınırlama ifadelerine göre, kişinin yapmaya yetkisi olmadığı halde, tüm SPA uygulamalarını sadece bu ifadeyle yapabilir yetkisini vermektedir. Bazı maddelerle çeliştiği halde, Spa bakımları ifadesi güzellik uzmanına sınırsız uygulama fırsatını mı tanımaktadır? MEGEP kapsamında “Güzellik ve Saç Bakım Hizmetleri” adı atkında
okutulmak üzere hazırlanan “Masör-Masöz” modüler eğitim programı içerisinde yer alan “Modern Spa Bakımları”, “Thallosso Bakımları”, “Otantik Spa Bakımları” ve “Termal Bakımlar” modül programlarının varlığı bir karmaşa değil midir? Bu modül masaj/güzellik uzmanı için gerçeklerden uzak ve hazırlanış amacı gerçekleri yansıtmadığı gibi, özenti ve süslemelerden ibarettir. Bu modül okutulduğu zaman “Masaj Salonu” ya da “Güzellik Salonu” adı altında hizmet verecek kişiler de tüm bu spa bakımlarını
yapma haklarına sahip olmuyor mu? Öyleyse, su içi ve su altı masajlar da olduğuna göre, güzellik uzmanı ve masaj yapan kişinin bunu yapma hakkı olacak demek değil midir? Bu madde yetki ve sınırlılıkları ifade eden diğer maddelerle çelişmektedir.
k. Refleksofizyolojik uygulamalar.
Çelişki: Refleksofizyolojik uygulama nedir? Bir uygulama olarak literatürde adı olmamakla beraber,
uygulama sınırları net olmayan bir kavramdır. Tıbbi uygulamalar kapsamına girmektedir. Gerçekte
olmayan bu terim ancak, dinleyici ya da staj notları arasından çıkarılmış olabilir. Öyleyse bilimsellik ve
mantık dışıdır.
K- MASAJ SALONLARI
Madde: 7- Uygulama odalarının her birinde devamlı akar şekilde sıcak su tertibatı, duş kabini, tuvalet ve saç kurutma makinesi bulunacaktır
Çelişki: Kalite standartlarına göre, ideal bir masaj odasında tuvaletin bulunması sakınca oluşturmaktadır. Bireyin sağlıklı ve hijyenik kurallara uygun bir biçimde uygulama odasında hizmet almasına aykırı düşmektedir. Tuvalet ve benzeri birimler ortak kullanım alanı olarak düşünüldüğü zaman hem uygulama ortamının hijyenik kalmasını tehdit etmesi hem de ortamın kötü kokmasına sebebiyet vermesi açısından kalite standartlarına aykırı düşmektedir. Duş kabini her odada olmak zorunda değildir, ancak vücut bakımı grubuna giren uygulamalarda olabilir.
Bir sağlık ya da güzellik kompleksinde proje ve konsept bir bütün olarak ele alınır. Her bir komplekste, tuvalet ve duş benzeri birimler birbirine ve uygulama odalarına yakın, ancak, uygulama odalarından ayrı bir yerde olur. Yani uygulama odasının bitişiğinde duş kabini ve tuvalet varsa, odanın içinde ayrıca olması gereksiz bir uygulama değil midir?. Büyük merkezlerde bu birimler zorunlu olarak bir ihtiyaç dahilinde bulunduğu için ayrıca bir uygulama odasında aynı şeylerin olması uygun düşmediği gibi gereksiz bir masraf değil midir?. Yönetmelik, otel ve benzeri yapıların içinde var olan ve standartlara  uygun şekilde inşa edilmiş büyük sağlıklı yaşam merkezlerini veya sağlık/güzellik komplekslerini dikkate almamıştır. Sadece, şehir içinde masaj salonu adı altında hizmet veren ve yeterli alt yapı/fiziki yapıya sahip olmayan yerler düşünülerek ifade edilmiştir. Madde: 10- Masaj salonunda bir sorumlu müdür bulunacaktır. Sorumlu müdür; Milli Eğitim Bakanlığının ilgili mevzuatına göre açılmış okullar, kurumlar veya kurslardan 520 saatlik genel masaj eğitimi sonunda alınmış diploma ile birlikte 3308 sayılı Kanun kapsamında ilgili alanda ustalık belgesine veya bu konuda ön lisans veya lisans diplomasına ya da yurt dışındaki eğitim kurumlarından alınmış ve ilgili mevzuata göre denkliği kabul edilmiş belgeye sahip olacaktır.
Sorumlu müdür, sadece bir salonda sorumlu müdürlük görevini üstlenebilecek ve sorumlu müdürlük yaptığı kuruluşta aynı zamanda mesleğini de icra edebilecektir. Sorumlu müdür hem idari hem de uygulanan işlemlerden uygulayıcılarla birlikte sorumlu olacaktır.
Çelişki: 10. maddede geçen ifadeler eksik ve çelişkili görülmektedir. Tek taraflı ve yanlı olduğu görülmektedir. “Genel masaj” adında bir masaj eğitimi literatürde ve MEB programları arasında mevcut değildir. Bir program adının bu şekilde kullanılması doğru değildir. Genel kelimesi, genel bir sözcük olduğu için kurs/eğitim içeriği, kapsamı ve modüllerin sınırları belirsizlik oluşturmaktadır.
Genel masaj adı altında Thai Masajı, Shiatsu, Refleksoloji, Manuel Lenfatik Drenaj gibi çok ciddi farklı masaj teknikleri ve her biri ayrı birer ekol ve tedavi olan bu uygulamaların olması doğru mudur? Bu durum, madde 12 ile çelişmektedir. Çok ciddi olan bu uygulamaların basite alınarak belli kesimler tarafından bilinçsizce eğitimlerinin verilmeye çalışılması riskli değil midir? Bu uygulamalar, aynı zamanda tedavi/terapi uygulamaları olduğu için yeterli bilgi ve eğitime sahip olmayan kişiler tarafından
uygulanması riskli değil midir? Buna benzer çelişki ve belirsizlikler olumsuz uygulamalara fırsat vermiş olmaz mı?
Bu çelişkilerin yanında kurs verme yetkisine sahip olan HEM’nde 520 saatin üzerinde olan en az 608 saat görünen Masör-Masöz modülü, uygun bir program olmadığı halde idareciler tarafından zorunluluk dahilinde verilmektedir. MEGEP kapsamında hazırlanan ve meslek liselerinde “Güzellik ve Saç Bakım Hizmetleri” adı atkında okutulmak üzere düşünülen “Masör-Masöz” kurs modülü her iki taraf için de doğru bir program olarak görünmemektedir. Ayrıca, sadece Masaj Elemanını yetiştirmek için
uygun bir kurs programının mevcut olmayışı ayrı bir eksiklik olarak görülmektedir.
Asıl en büyük facia ise, yetersiz kişilerce bunun eğitiminin verilmesidir. Farklı masaj tekniklerini verebilecek yeterlilikte ve  donanımda eğitmenlerin olmayışı büyük bir eksiklik olduğu için, yöneticiler bu programı uygulamakta zorluklar ve çelişkiler yaşamaktadır. Bu yönetmeliğin resmi kurumların kendi kurs programlarıyla bu kadar ters düşmesi ayrıca düşündürücü değil midir?
25.08.2010 tarihinde yayınlanan yönetmelik insanlara 1 yıllık süre tanımaktadır. Yaklaşık 7 ay gibi süresi olan sektör çalışanları, eğitime değil, şiddetle belge arayışına yönelmiş bulunmaktadırlar. 520 ya da 608 saatlik kurs yaklaşık 4-6 aylık bir süreci gerektirmektedir. Bu durumu fırsata dönüştürmek için sektörü panik ve şaşkın duruma sokulması bir çelişki değil midir? İnsanları dar zamanda paniğe sokmadan, 1 yıl yerine 2 yıla yayılmış bir zaman içerisinde eğitim ve belge almalarına fırsat verilseydi
daha sağlıklı bir uygulama olmaz mıydı?
Madde 10’da geçen, üniversitelerin ilgili alanlarından mezun veya bu konuda lisans ve ön lisans diplomasına sahip olanlar ifadesi net olmamakla beraber, Türkiye’de sadece masaj ile ilgili bir bölüm henüz yoktur. Buna göre, masaj dersini veren bölümlerin kast edildiği varsayılırsa, sadece Beden Eğitimi ve Spor YO., Hidroterapi, Fizyoterapi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Güzellik ve Cilt Bakımı mezunları ancak 520 saatlik eğitime tabi olmazlar. Yani, bu bölümlerin herhangi birinden mezun olanlar hem masaj
salonu açma hem de mesul sorumlu olma haklarına sahip oluyorlar.
Bu tarihten önce (25 Temmuz 2010) alınmış olan eğitimlerin geçersizliği ile ilgili yönetmelikte herhangi bir ifade bulunmamaktadır. Nasıl oluyorsa, yasal olmadığı halde işine geldikleri gibi davranarak şu ana kadar alınmış hiçbir eğitim ve belge geçmez deniyor. Eğitim verme hakkını elinde bulunduran kişilerin gerçek olmayan bir ifadenin tersini telafuz etmekleri bir çelişki değil midir? Kazanılmış hak açısından bakıldığı zaman geçmişte alınmış eğitim ve belgelerin de değerlendirilmesi gerekmez mi?
Üniversitelerin bünyesinde ve akademik kalitede verilmiş sayısız eğitim ve belge vardır. Buna göre, kim tarafından verildiği belli olmayan eğitim ve belgeler akademisyenlerce verilenlerden daha mı iyi? Ya da mesleki bilgi, beceri ve mesleğe duyulan saygıyı hangisi daha iyi bir yere getirebilir? Yönetmeliğin çıkmış olması neyi değiştirecek acaba, kendimizi ve birbirimizi kandırmaktan başka bir yere varabilecek mi? Daha geniş düşünmek gerekir. Günümüzü kurtarma planı olmamalı veya birileri rant elde etsin amacına hizmet etmemelidir.

Madde: 12- Masaj salonlarında, tedavi amaçlı masaj teknikleri uygulanamayacaktır.
Çelişki: Mevcut durumda, “Güzellik ve Saç Bakım Hizmetleri” adı altında okutulan Masör-Masöz modül programı özel kurslar ve HEM’leri tarafından uygulanmaktadır. Bu modül program içerisinde her biri en fazla 40 saat görünen (yeterli saat değildir) Lenf Drenaj Masajı, Aroma Terapi Masajı, Taş Masajı, Ayurveda Masajı, Refleksoloji Masajı, Shiatsu Masajı, Thai Masajı gibi modül eğitimler bulunmaktadır. Eğitim programı içerisinde adı geçen bu uygulamalar çoğunlukla tedavi/terapi amaçlı uygulandığı gibi,
aynı zamanda her bir farklı masaj ekolü birer uzmanlık alanını oluşturmaktadır. Tedavi amaçlı olup, ismi farklı olan masaj uygulamalarının genel masaj ya da temel masaj eğitim dersleri içerisinde verilmesi bir çelişki değil midir? Ayrıca, MEB bünyesinde bu eğitimleri verebilecek yeterlilikte kadrolar da mevcut değildir. Sözde eğitim almış gibi göstermek büyük sakınca oluşturmaz mı? İstenen toplam saat içerisinde klasik masaj ve türevi olan uygulamaların verilmesi daha doğru olmaz mı? Elinde belgesi ve yapabilir yetkisi olup ancak, uygulamasını bilmeyen kişilerin piyasada çalışıyor olması sakınca oluşturmaz mı?

NOT:Yukarıda belirtilen tüm çelişkili ifadeler için yazılan öneriler ve tavsiye edilen eğitim programı
burada yer almamaktadır.

Bu ve benzeri çelişkili durumların olmaması, sektörün ve çalışanların dünya standartlarına uygun bir şekilde ilerlemesi için hepimiz gerekli çabayı gösterme sorumluluğuna sahibiz.

İlgili konularda kendisini sektöre, sektör çalışanlarına ve üyelerine karşı sorumlu hisseden bir sivil toplum kuruluşu olarak çalışmalarımızı ilgili kişi ve kurumlarla paylaşma ihtiyacı duyuyoruz.

İlgi ve duyarlılığınız için teşekkür ediyoruz.

Sevgi ve saygılarımızla…

Öğr.Gör.Nihat Ayçeman
Sağlık ve Doğal Terapiler Derneği Yönetim Kurulu Bşk.
www.madoted.org